Gündem Çocuk - Türkiye’de Sığınmacı Çocuk Olmak
Gündem Çocuk Derneği tarafından hazırlanan ve Mayıs 2016 tarihinde yayınlanan "Türkiye’de Sığınmacı Çocuk Olmak" başlıklı raporun giriş bölümünü aşağıda bulabilirsiniz.
Raporun Türkçe tam metni için tıklayınız.
GİRİŞ
BM Müllteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) rakamlarına göre; 2011 yılından beri Suriye’de süren iç savaş nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan insanların sayısı 4.800 bini aşmış durumda ve bu kişilerin %50,3’ü erkek %49,7’si kadınlar.[1] BM rakamları Lübnan, Türkiye, Mısır, Irak, Ürdün ve diğer göç alanlarda kayıt altına alınan sığınmacılar üzerinden hesaplanmaktadır. Gerçekte bu rakamların daha yüksek olması olasılığı büyüktür ve bu verilere ülke içinde göç edenler dahil değildir.
UNHCR verilerine göre sığınmacılar içinde en büyük grubu 0-17 yaş grubundaki çocuklar oluşturuyor, çocukların sığınmacılar içindeki oranı % 52,8’dir. Bu, son beş yılda 2,5 milyondan fazla Suriyeli çocuğun ülkesi dışında sağlık, eğitim, barınma ve gelişme hakkına kısıtlı erişim ya da hiç erişemediği koşullarda yaşaması anlamına gelmektedir.
Türkiye, Suriyeli sığınmacılar için hem bir sığınma ülkesi hem de Avrupa ülkelerine geçiş yolu olmaktadır. Türkiye başlangıçta sığınmacıları, sınır illerinde kurulan kamplarda misafir olarak kabul etmiştir. Ancak aradan geçen zamanda hem kamplarda kapasite sorunu hem de kampların sığınmacılar tarafından tercih edilmemesi nedeniyle bugün artık, hemen her şehirde Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Resmi rakamlara Türkiye’deki sığınmacı sayısı yaklaşık 3 milyondur ve bunun sadece 260 bini kamplarda bulunmaktadır.[2]
Türkiye, Suriye iç savaşın başlaması ile açık sınır politikası uygulamış ancak Haziran 2015’te geçişlere sınırlama koymuştur. Mevcut durumda pasaportu olan Suriyeliler vizesiz olarak ülkeye kabul edilirken pasaportu olmayanlar açısından kısıtlanmış durumdadır.
“Pasaportu olmayan Suriyelilerin resmi sınır geçiş noktalarından kabulü Türk Pasaport Kontrol Polisi tarafından kontrol edilmektedir. Jandarma veya Türk Kara Kuvvetleri kontrolündeki sınır geçiş noktalarından Suriyelilerin girişi benzer şekilde genellikle acil tıbbi durumlarla kısıtlıdır. Sınırdaki kısıtlamalar nedeniyle pasaportu olmayan pek çok Suriyeli, bazen kaçakçıların yardımıyla Türkiye’ye düzensiz giriş yapmaya çalışmaktadır.”[3]
Türkiye açık sınır politikası uyguladığı dönemde ülkeye giren sığınmacıların giriş noktalarına kayıt altına almamıştır. Kampların kapasitesinin dolması ve sığınmacıların sınırdaki illerden büyük kentlere doğru hareketleri sonrasında ise kayıt altına alma giderek daha da zorlaşmıştır. Kayıt altına alma ilgili yönetmelik ancak 13/08/2014 tarihli ve 22 sayılı Genelge ile düzenlenmiş ve teşvik edilmiştir. Ancak yapılan çeşitli alan araştırmalarında halen kayıt olmamış sığınmacıların olduğu görülmektedir.
Suriyeli sığınmacılar “Geçici Koruma Statüsü” altındadır ve 13.10.2014 tarihinde çıkarılan Geçici Koruma Yönetmeliği ile düzenlenmiş haklara sahiptir. Yönetmelikte sağlık ve eğitim hakkına ilişkin güvenceler de bulunmaktadır. Yine 2016 yılı Şubat ayında çıkarılan Başbakanlık Genelgesi ile Suriyeli sığınmacılara ikamet illerinde ve çalıştıkları işyerindeki işçi sayısının %10’nu geçmemek kaydıyle çalışma izni verilmiştir. Ancak bu düzenlemelere rağmen Suriyeli sığınmacılar sağlık ve eğitim dahil olmak barınma, yeterli beslenme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta ve istihdama erişimde ciddi sorunlarla karşılaşmaktadır. Özellikle kayıt olamamış sığınmacılar her iki yönetmelikte düzenlenen haklara erişimde sıkıntı yaşamaktadır. Örneğin acil sağlık hizmetlerine tüm sığınmacılar erişebilirken, tıbbi tedaviden yararlanabilmek için kayıtlı olmak koşulu aranmaktadır.
Bu rapor sığınmacı çocukların özellikle barınma, eğitim ve sağlık hakkına erişim koşullarını belirlemek üzere İstanbul’un farklı ilçelerinde yaşayan 100 çocukla yüz yüze görüşme yoluyla yapılan anket verilerine dayanmaktadır. Elde ettiğimiz sonuçlar çok küçük bir grupla yaptığımız anketlerde elde etiğimiz verilerle sınırlıdır ve tüm durumları yansıtmamaktadır.
Görüşmelerde Sığınmacı çocukların yaşadıkları evlerine ilişkin düşüncelerini de gelecek hayallerini de yakalamaya çalıştık. İsteklerini sorduk “Hiçbir şey istemem” den “Yüzmek ve her şeyi istiyorum” a uzanan bir yelpaze sundular bize.
Bugün Suriye’de süregiden savaş halen yeni çocukları “sığınmacı” konumuna düşürüyor ve barışın sağlanması çok yakın gözükmüyor. Ama sığınmacı da olsa çocukların hayallerini çalmak mümkün değil. 9 Yaşındaki bir sığınmacı çocuk bütün insanlara bir hayal kurmayı önerdi; “Şövalye, kahraman olup barış mutluluk ve özgür bir dünya kurmak istiyorum.”
---
- ↑ http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php Erişim 5.9.2016
- ↑ https://www.afad.gov.tr/tr/2373/Giris Erişim 5.9.2016
- ↑ http://www.unhcr.org/turkey/uploads/root/s%C4%B1k_sorulan_sorular.pdf Erişim 9.5.2016
|
