UAÖ - Suriyeli Mültecilerin Güvenliği Sağlanmalı ve Ulusal ve Uluslararası Gözlemcilere Erişim İzni Verilmeli

madde14 sitesinden
Şuraya atla: kullan, ara

 TÜRKİYE: SURİYELİ MÜLTECİLERİN GÜVENLİĞİ SAĞLANMALI VE ULUSAL VE ULUSLARARASI GÖZLEMCİLERE ERİŞİM İZNİ VERİLMELİ


15 Haziran 2012


Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’deki Suriyeli mültecilere sağlanan koruma ile ilgili bazı kaygılarını Türk yetkililere bir süre önce iletmiştir. Türkiye’de 10 ayrı noktada kurulan kamplarda 26,500 kadar mülteci barındırılıyor.


Türkiye’de barınan 26,500 mültecinin yanı sıra, Lübnan ve Ürdün gibi diğer komşu ülkelerde de mülteciler bulunuyor. Rakamlar net olmamakla birlikte, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ve yerel sivil toplum kuruluşları, 25 bin ile 50 bin Suriyelinin Lübnan’da, 15 bin ila 20 bin mültecinin Ürdün’de bulunduğunu tahmin ediyor. Uluslararası Af Örgütü, Suriyeli mültecilerin diğer komşu ülkelerdeki durumunu da yakından izlemektedir.


Uluslararası Af Örgütü, Türkiye Dışişleri Bakanına yazdığı mektupta, öncelikle mültecilerin evrensel geçerliliğe sahip geri-gönderilmeme kuralı uyarınca Türkiye’de barındırılmalarından memnuniyet duyduğunu belirtmiştir. Uluslararası Af Örgütü, hükümetin Suriyeli mültecilere barınma, gıda, maddi yardım ve tıbbi hizmet sunarak en acil ihtiyaç ihtiyaçlarını karşılamasından da memnuniyet duymaktadır.


Uluslararası Af Örgütü, yetkililere yazdığı mektupta kampların Suriye sınırına yakın olması ile ilgili kaygılarını da dile getirmiş. Kuruluş ayrıca yeni gelenlerin kayıtlarının yapılması ve BMMYK’nın ve bağımsız insan hakları kuruluşlarının kampa erişimlerine getirilen kısıtlamalar ve mültecilerin korunması ile ilgili bazı noktalar konusunda kaygılarını da iletmiştir.



KAMPLARIN BULUNDUKLARI YERLER
Mevcut durumda, Suriyeli mülteciler Hatay, Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa gibi sınır kentlerindeki 10 kampta barındırılmaktadır. Kampların Suriye sınırına yakın olması, mültecilere karşı ciddi bir güvenlik tehdidinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kilis’teki kampta kalan mültecilerin Suriye tarafındaki çatışmalardan gelen kurşunlarla 2012 yılı Nisan ayında yaşadıkları bazı yaralanma olayları, sınıra yakın kamplarda kalan bu mültecin karşı karşıya oldukları tehlikelere trajik bir örnek olmuştur.

Uluslararası standartlara göre, mültecilerin fiziksel güvenliklerinin sağlanması için, mülteci kamplarının, kaynak ülke sınırına en az 50 kilometre uzakta olmaları gerekmektedir.

Uluslararası Af Örgütü, kampların bulundukları yerlerle ilgili olarak lojistik ve pratik zorluklar yaşanabileceğini kabul etmekle birlikte, asıl kaygının mültecilerin fiziksel güvenliklerinin güvence altına alınması olduğunu belirtmiştir.


Türkiye’nin başlıca sorumluluğunun Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin güvenliğinin sağlanması olduğunu hatırlatan Uluslararası Af Örgütü, yetkililerin sınıra yakın çatışmalar nedeniyle mültecilerin karşı karşıya kalabileceği mevcut ve potansiyel tehlikeleri asgari düzeye çekmek için kampları sınırdan makul derecede uzak ve güvenli bir mesafeye çekmesini istemiştir.
Uluslararası Af Örgütü, mülteci kamplarının Suriye sınırına yakın olmasının, Türk yetkililerin sivil mülteci ve sığınmacı kamplarının sivil ve insani karakterini muhafaza etme çabalarını kötü etkilediğini de belirtmiştir.

Uluslararası Af Örgütü mülteci ve sığınmacı kamplarının sivil ve insani karakterini muhafaza etme çabalarının, kampların yerinin değiştirilerek sınırdan makul bir mesafeye çekilmesi ile güçlendirileceğinin de altını çizdi. Kuruluş ayrıca, yeni gelenlerin kayıt ve tarama prosedürlerinin güçlendirilmesi ile birlikte Türk yetkililerin kamplara sızmaları ve kamplardaki yıkıcı faaliyetlerde bulunulmasını engelleyebileceğini de vurguladı.



KAYIT VE TARAMA PROSEDÜRLERİ
Sığınmacı ve mülteci kamplarının insani boyutunun korunması çabalarının ileriye taşınması amacına ek olarak, kamplarda silahlı unsurların silahsızlandırılması ve savaşçıların kimliklerinin belirlenerek ayrılmasını da içerecek etkin kayıt ve tarama prosedürlerinin geliştirilmesi Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri tarafından da kabul edilen mültecilerin korunmasıyla ilgili bir başka mekanizma sağlayacaktır. Bu tür süreçler, örneğin, geri gönderilmeyi ve mültecilerin zorla silahlı gruplara katılmasının engellenmesini sağlayacak ve ayrıca, temel haklar ile aile birleşmesi hakkının tanınması ve özel hassasiyetlere ya da özel korunma gereksinimlerine sahip mültecilerin tespit edilip korunma altına alınması için de kullanılabilecektir.


Kayıt ve tarama sistemlerinin geliştirilmesi kadınlar, çocuklar, yaşlılar ya da engelli kişiler gibi risk altındaki gruplar için özel önlemler alınabilmesini sağlayacaktır. Bu ayrıca risk altında olmaya devam eden, kamplarda korunamayacak ya da uzun sureli korumaya ihtiyacı olan kişiler ya da gruplar için de yerinde olabilir. Bu tür durumlarda kişilerin mevcut geçici koruma mekanizmasının dışında, BMMYK’ya hızlı, güvenilir ve sürekli erişimlerinin olması ve mülteci statüsü belirleme prosedürlerine erişimlerinin sağlanması gerekmektedir.


KAMPLARA ERİŞİM
Uluslararası Af Örgütü, uluslararası kuruluşların araştırmacılarının ya da ülke içindeki araştırma gruplarının Suriye’de tüm taraflar tarafından işlenen uluslararası hukuk ve insan hakları ihlalleri iddialarını araştırabilmeleri için kamplara erişimlerini garanti altına alacak ve araştırma ya da soruşturma sürecine dâhil olan kişileri tehlikeye atmayacak resmi bir uygulamayı yürürlüğe koymaya çağırıyor.


Uluslararası Af Örgütü BMMYK’nın kamplara erişiminin kısıtlanmış olması ve insan hakları örgütlerinin erişimine izin verilmemiş olmasından kaygı duymaktadır.
BMMYK’nın kamplara girişine kısıtlı bir şekilde izin verildi ve kamplarda yaşayanlara teknik bilgi verme imkânı kazandı. Ancak kamp yönetiminin gözlem ve kayıt prosedürlerinin, BMMYK yetkililerinin resmi ve sistematik bir şekilde gözlem yapmasına izin verilmeden yalnızca hükümet tarafından, Türk Kızılayı aracılığıyla verildiğini görüyoruz.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Tüzüğü’ne göre BMMYK mültecilere koruma, yardım ve çözüm sunmakla yetkili bir kuruluştur. Devletlerin BMMYK ile işbirliği halinde çalışma yükümlülüğü bulunmaktadır ve BMMYK’nın görevini yerine getirmesi ancak kamplarda yaşayan mültecilere erişiminin sağlanması durumunda mümkün olabilir.
Bunların ışığında, Uluslararası Af Örgütü, BMMYK’nın kamplardaki mültecilere erişimine izin verilmiyor olmasından endişe duymaktadır. Bu durum, BMMYK’nın Türkiye’nin kamplarda yaşayan Suriyeli mültecilere karşı, gözlem yaparak ya da prosedürlere ilişkin danışmanlık sağlayarak, uluslararası hukuk altındaki yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini denetlenmesini engellemektedir. Kamplarda uygulanan prosedürler BMMYK’nın yetki alanine girmektedir.
Mevcut durumda savunmasız ve risk altındaki mültecilerin, danışmanlık, yardım almak ya da mülteci statüsü belirleme prosedürlerine erişim için BMMYK’ya erişimleri bulunmamaktadır.


Hükümetin Uluslararası Af Örgütü de dâhil insan hakları gruplarının Suriyeli mültecilerle görüşmek ve Suriye’de süregiden kriz ile ilgili bilgi toplamak amacıyla kamplara girişlerine izin verilmemesi endişe vericidir. Uluslararası Af Örgütü tarafından kamplara erişim izni için Dışişleri Bakanlığı’na 10 Haziran 2011, 28 Haziran 2011 ve 30 Mart 2012 tarihlerinde mektup göndermiştir. Ancak bu tarihe kadar Uluslararası Af Örgütü’ne kamplara giriş izni verilmemiştir. Bakanlığın 4 Nisan 2012 tarihli mektubunda konuyla ilgili verdiği tek cevap, Türkiye’nin uluslararası toplum ile yaptığı işbirliği göz önüne alınınca kamplara giriş için yapılan tek tek başvuruların kabul edilmeyeceğidir.
Bir yıldan fazla bir süredir Suriye’de sivillere karşı insanlığa karşı suça varan ağır ve sistematik insan hakları ihlalleri işlendi. Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’deki kamplarda yaşayan mültecilerin çoğunun bu tür ihlallere şahit olduğunu ya da bu konuda bilgi verebileceğini ve Uluslararası Af Örgütü de dâhil insan hakları gruplarının bu kişilerle görüşmek için kamplara girişine izin verilmesi gerektiğine inanmaktadır.


Uluslararası Af Örgütü insan hakları örgütlerinin Suriye’de gerçekleşen insan hakları ihlalleri ile ilgili görüşmeler ve araştırma yapabilmeleri ve kamplardaki yaşama koşullarının ve kamp yapısını bağımsız bir şekilde gözlemleyebilmeleri için mültecilerin yerleştirildiği yerlere girişine izin verilmesini talep etmektedir.
Uluslararası Af Örgütü mevcut hükümetin, bağımsız insan hakları örgütlerinin kamplara erişimlerine izin vermemesinin, mülteci haklarının bir ihlali olduğunu ve yapıcı bir durum olmadığını düşünmektedir. Erişime izin verilmemesi Suriyeli mültecilerin Suriye’deki durum ile ilgili konuşma haklarını sınırlamaktadır. Bunun yanı sıra kampların iyi yönetildiği ve koşulların genel olarak iyi olduğu haberlerinin gelmesine rağmen, bağımsız gözlemcilerin girişine izin verilmemesi kamplardaki koşullar ile ilgili şüphelerin bastırıldığı anlamına gelebilir.



GEÇİCİ KORUMA
Uluslararası Af Örgütü geniş çaplı yerinden edilme konusu ile ilgili BMMYK kılavuzları ile uyumlu bir şekilde, en azından, geçici koruma sisteminin kurulması gerektiğini düşünmektedir. Kampların yeri konusunda lojistik ve pratik sorunlar olduğunun farkındayız ancak temel öncelik mültecilerin güvenliği ve giriş yapabilmeleri, geri gönderilmeye karşı korunmaları ve temel hizmetlere erişimleri olmalı. Uluslararası Af Örgütü Türkiye yetkilileri tarafından oluşturulan geçici koruma mekanizmasının uzun dönemli korunmaya ihtiyacı olan mültecileri için uygun olmaması ve yerinden edilmeye karşı çeşitli hakları olan kişiler için uygun olmaması konusunda kaygı duymaktadır. Bu tür durumlarda bu kişiler olabildiğince erken tespit edilmeli ve mülteci statüsü belirleme prosedürlerine erişimleri sağlanmalı ve uygun bir çözüm bulunması sağlanmalı. Uluslararası Af Örgütü uzun süreli korumaya ihtiyacı olan kişilerin belirlenememesinin orta ve uzun vadede geri gönderilme riski ile karşı karşıya bırakması konusunda kaygılanmaktadır.



TAVSİYELER
Uluslararası Af Örgütü hükümete aşağıdaki konularla ilgili gerekli adımları atması için çağrıda bulunuyor:


- Mültecilerin güvenliği için, tüm mülteci kamplarının Suriye’ye makul ve güvenli bir uzaklıkta kurulması;
- Sığınma ve mülteci kamplarının sivil ve insancıl yapısının korunabilmesi amacıyla yeni gelen mülteciler için gözlem, tarama ve kayıt işlemlerinin geliştirilmesi;
- Risk altında olan ve uzun dönemli korumaya ihtiyacı olan belli grupların belirlenebilmesi ve onlara gerekli desteğin sunulabilmesi için tarama ve kayıt işlemlerinin yapılması;
- Yeni gelen tüm mültecilere geçici koruma mekanizması ve mülteci hakları konusunda bilgi verilmesi;
- Tüm mültecilerin, özellikle mülteci statüsü belirleme prosedürüne erişmek isteyen ya da BMMYK ile görüşmek isteyen mültecilerin BMMYK’ya tam ve sürekli erişimlerinin sağlanması;
- BMMYK’nın mülteci gruplarına karşı sorumluluklarını etkin bir şekilde yerine getirmesi ve mültecilerin korunması konusunda görevlerini yürütmesi için gerekli koşulların yaratılması;
- Uluslararası kuruluşların temsilcilerinin ya da hükümete bağlı araştırma ekiplerinin Suriye’de işlenen uluslararası hukuk ihlallerini ve insan hakları ihlallerini araştırabilmeleri için gerekli koşulların yaratılması;
- Araştırmacıların kamplara girişi ile ilgili mültecilerin bilgilendirilmesi ve araştırmacıların kamptaki mültecilere güvenli koşullar içinde bilgi verebilmelerinin sağlanması gerekmektedir.



Raporlar.jpg
Raporlar

Konuya Göre: Türkiye · Suriye · Yunanistan · Avrupa · Ortadoğu · Afrika · Asya · LGBTQ+ · İklim Mültecileri
Yıllara Göre: 1989 · 1999 · 2000 · 2001 · 2002 · 2003 · 2004· 2005 · 2006 · 2007 · 2008 · 2009 · 2010 · 2011 · 2012 · 2013 · 2014 · 2015 · 2016 · 2017 · 2018 · 2019 · 2020 · 2021 · 2022 · 2023